1. Hợp đồng giả cách là gì?
Hiện nay pháp luật Việt Nam chưa có quy định cụ thể cho hợp đồng giả cách. Tuy nhiên ta có thể căn cứ vào khái niệm giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015 là khi các bên xác lập giao dịch dân sự một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác thì giao dịch dân sự đó vô hiệu do giả tạo.
Như vậy, căn cứ theo quy định trên và từ thực tế thì hợp đồng giả cách được hiểu là một loại hợp đồng dân sự được xác lập một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác. Hợp đồng giả cách không có giá trị pháp lý, không phát sinh quyền và nghĩa vụ cho các bên.
2. Pháp luật quy định thế nào về hợp đồng giả cách?
Như đã nói ở trên, pháp luật Việt Nam không có thuật ngữ "hợp đồng giả cách" nên sẽ không có bất kỳ quy định nào dành riêng cho hợp đồng giả cách. Tuy vậy, hợp đồng giả cách vẫn được điều chỉnh bởi những quy định điều chỉnh giao dịch dân sự nói chung.
Thứ nhất, hợp đồng giả cách là một loại giao dịch giả tạo.
Theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về giao dịch dân sự vô hiệu do giả tạo như sau:
- Khi các bên xác lập giao dịch dân sự một cách giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác thì giao dịch dân sự giả tạo vô hiệu, còn giao dịch dân sự bị che giấu vẫn có hiệu lực, trừ trường hợp giao dịch đó cũng vô hiệu theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015 hoặc luật khác có liên quan.
- Trường hợp xác lập giao dịch dân sự giả tạo nhằm trốn tránh nghĩa vụ với người thứ ba thì giao dịch dân sự đó vô hiệu.
Thứ hai, hậu quả pháp lý của hợp đồng giả cách
Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về hậu quả pháp lý của giao dịch dân sự vô hiệu như sau:
- Giao dịch dân sự vô hiệu không làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt quyền, nghĩa vụ dân sự của các bên kể từ thời điểm giao dịch được xác lập.
- Khi giao dịch dân sự vô hiệu thì các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu, hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.
Trường hợp không thể hoàn trả được bằng hiện vật thì trị giá thành tiền để hoàn trả.
- Bên ngay tình trong việc thu hoa lợi, lợi tức không phải hoàn trả lại hoa lợi, lợi tức đó.
- Bên có lỗi gây thiệt hại thì phải bồi thường.
- Việc giải quyết hậu quả của giao dịch dân sự vô hiệu liên quan đến quyền nhân thân do Bộ luật Dân sự 2015, luật khác có liên quan quy định.
Như vậy, đối với các loại hợp đồng giả cách sẽ không làm phát sinh quyền và nghĩa vụ giữa các bên, pháp luật không thừa nhận và bảo vệ quyền lợi của các bên khi tham gia loại hợp đồng này, hợp đồng này bị vô hiệu theo quy định của pháp luật.
3. Những dấu hiệu nhận biết hợp đồng giả cách
Hiện nay, hợp đồng giả cách xuất hiện rất phổ biến trong hoạt động vay vốn hay mua bán tài sản. Nếu không đọc kỹ các điều khoản trong hợp đồng thì bạn hoàn toàn có thể bị mắc bẫy, gây thiệt hại về tài sản cho bản thân.
Dưới đây chúng tôi sẽ chỉ ra cho bạn đọc một số dấu hiệu cơ bản để nhận biết hợp đồng giả cách, cụ thể như sau:
3.1. Người vay tiền phải ký hợp đồng mua bán tài sản
Đây là loại hình hợp đồng giả cách khá phổ biến hiện nay, hợp đồng cho vay với lãi suất rất cao, kèm theo đó là các điều khoản về việc mua bán tài sản theo hình thức chuyển nhượng, do đó rủi ro cho người vay khi ký vào hợp đồng là rất lớn. Để nhận diện hợp đồng giả cách theo hình thức này, cần dựa theo các dấu hiệu sau đây:
- Hợp đồng thường có điều khoản về việc người vay khi vi phạm nghĩa vụ thanh toán sẽ phải chuyển nhượng tài sản cho bên vay, nhưng điều khoản về lãi suất vay và thời hạn chi trả lại không rõ ràng.
- Có nhiều điều khoản gây bất lợi cho bên vay như, điển hình là giá trị của tài sản mang thế chấp lớn hơn rất nhiều so với giá trị của khoản vay.
3.2. Giá trị của tài sản ghi trong hợp đồng thấp hơn so với thực tế
Trong khi thực hiện các giao dịch về tài sản, rất nhiều người gặp phải tình trạng giá trị của tài sản trên hợp đồng thấp hơn rất nhiều so với thực tế. Mục đích tạo ra hợp đồng này là để trốn nộp thuế theo quy định pháp luật.
3.3. Cầm cố tài sản vay lách luật
Khi các bên ký hợp đồng về đầu tư, cần phải lưu ý đến điều khoản về việc cầm cố tài sản. Bởi vì hiện nay có rất nhiều đối tượng lôi kéo tham gia vào giao dịch bằng cách đưa ra dự án siêu lợi nhuận, nhưng lại yêu cầu các nhà đầu tư phải ký kết hợp đồng cầm cố tài sản theo cách thức mua bán/chuyển nhượng tài sản.
Khi xác lập giao dịch này, được xem như bạn đã chuyển nhượng lại tài sản cho người khác, đến khi phát hiện thì rất khó để chứng minh và đòi lại tài sản.
3.4. Hợp đồng không ghi lãi suất cụ thể
Theo quy định tại Điều 468 Bộ luật Dân sự 2015, lãi suất vay do các bên thỏa thuận. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp người vay tiền của các tổ chức, cá nhân không ghi rõ ràng về lãi suất dẫn đến nhiều hiểu lầm, thậm chí tính sai, tính lãi suất quá cao…
Do đó, có thể thấy, đây cũng là một trong những loại dấu hiệu cho thấy hợp đồng bên vay ký kết là hợp đồng giả tạo.
Trên đây là tư vấn của luật sư đối với vấn đề “Hợp đồng giả cách là gì? Các dấu hiệu nhận biết hợp đồng giả cách”. Hy vọng đã giúp ích được cho quý vị và các bạn trong việc giải quyết vấn đề trên.
Quý vị và các bạn cần tư vấn pháp luật về dân sự, thừa kế, hôn nhân gia đình, tranh chấp đất đai,...có thể liên hệ luật sư qua thông tin sau:
CÔNG TY LUẬT NHÂN HOÀ
Địa chỉ: 2 Hiệp Bình, phường Hiệp Bình Phước, Tp. Thủ Đức, Tp.Hồ Chí Minh
Hotline: 0915.27.05.27
Email: luatsunhanhoa@gmail.com
Trân trọng!